Demonstratiebedrijf
Aanmelden kan hieronder via het contactformulier:
Verslagen
Vrijdag 21 juli 2023: Kruidenrijk grasland Collectief Groningen West
Op vrijdag 21 juli organiseerde Collectief Groningen West voor de projecten Soortenrijk Productiegrasland en Westerkwartier Natuur inclusief een bijeenkomst over kruidenrijk grasland. In beide projecten is er animo voor dit onderwerp en de nazomer is het ideale moment voor (her)inzaai. Een goed moment dus om met ervaren boeren de kneepjes van het vak te bespreken.
Na een korte introductie van het gastbedrijf begonnen we de middag in het veld. We bekeken een perceel dat in de zomer van 2021 ingezaaid is met enkel kruiden, klavers en slechts 5% gras en een perceel dat recenter is ingezaaid met een normaal kruidenrijk mengsel. Dit leverde volop gespreksstof op om over door te praten.
Eenmaal weer binnen gaven melkveehouders Peter Oosterhof (zand en 100% kruidenrijk) en Erik van der Velde (klei en zo'n 50% kruidenrijk) een korte introductie over hun bedrijfsvoering. Beide melkveehouders zetten al meerdere jaren volop in op kruidenrijk grasland en deelden hun inzichten over bijvoorbeeld het belang van de samenstelling van een passend mengsel bij de grondsoort en over het maatwerk dat een goede inpassing in de bedrijfsvoering is.
__________________________________________________________________________
Donderdag 15 december 2022 : Bodem APK groep Idzega
Uiteindelijk zijn er 2 bedrijfsbezoeken geweest op 15 december, met in totaal 16 deelnemers. Na een warme ontvangst met koffie en Groninger koek in Peter zijn ontvangstruimte, een korte inleiding van de Bodem APK adviseur, kwam Peter met zijn enthousiaste verhaal. En vervolgens een rondje land, stal en machines.
Waarom deze wending in zijn bedrijfsvoering?
Dit is bij Peter met name ingegeven door het feit dat zijn werkwijze steeds kwetsbaarder en afhankelijk werd van andere partijen. De druppel was misschien wel dat Agrifirm langs kwam met een "trouble shooter" die Peter zijn werkwijze onder de loep nam, en er niet veel van heel liet. Met andere woorden : herstel van zijn toenmalige werkwijze zou nog meer afhankelijk worden van input van buitenaf. Dit activeerde Peter om op onderzoek uit te gaan bij bedrijven/ boeren die het al anders deden, met als resultaat: afscheid nemen van de extreem hoge input en afhankelijkheid van derden, en meer sturen op kosten beheersing , omschakelen naar een gras/kruiden gestuurd systeem, en het meer benutten van de tot op heden onderschatte mogelijkheden van een gezonde bodembiologie.
Huidige bedrijfsvoering
De zoektocht van Peter hoe kan het anders en duurzamer, heeft hem gebracht tot een biologische werkwijze met maximaal aandacht voor kruidenrijk grasland en weidegang ( + 5000 uur). De aandacht voor het kruidenrijke grasland is met name ingegeven door, productie voldoende tonnen droge stof per hectare voor zijn veestapel, de gezondheid van het vee, maar ook t.b.v. het regeneratie proces van zij bodem. De omschakeling van gras gestuurd naar biologisch is geen "bewuste" keuze geweest, maar meer een gevolg van , werken conform herstel bodembiologie, en dus minder tot geen gebruik maken van kunstmest. En dan is de stap naar biologisch, deels ook financieel ingegeven , een logische vervolgstap.
Enkele voordelen van zijn huidige werkwijze
Minimale kosten
- Minder afhankelijk van derden
- Gezondheid veestapel
- Minder stikstof en CO2 uitstoot
- Herstel bodembiologie/meerwaarde gezonde bodem/minder droogte en water gevoelig
- Betere benutting VEM waarde gras
- Plus biodiversiteit
- Duurzamer systeem met minder ups & downs
Uitdagingen voor de toekomst
- Verder afbouw input krachtvoer
- Behoud voldoende liters per koe/ koe in het systeem
- Behoud kruidenrijke vegetatie en behoud opbrengst droge stof per ha, met minder tussentijds herstel/bijzaaien.
__________________________________________________________________________
Donderdag 27 oktober 2022: Cono kaasmakers veehouders groep Ommen
We worden s ochtends om 10 uur ontvangen met koffie/thee en een lekkere kruidkoek en Peter geeft na het voorstelrondje een eerste opsomming van zijn bedrijf. Het doel is van de excursie is voor de groep om te kunnen kijken op een bedrijf wat regeneratieve landbouwmethoden toepast en vanuit een gezonde bodem melk productie doet. De Cono veehouders doen voor hun Caring Dairing systeem workshops en excursies om de duurzaamheid van hun deelnemers te vergroten. Deze groep heeft het thema bodemgezondheid. We hebben gekozen om bij Peter op excursie te gaan om te kijken naar de toepassing van kruidenrijk grasland, biodiversiteit en stripgrazen als basis voor een gezond verdienmodel. Waarbij diergezondheid, kostprijs, effectieve weidegang e.d. als subthema's worden besproken. Voor de middag tot in de middag zijn we in de weilanden geweest en hebben we de praktijk bekeken zowel boven als onder de grond. Na de middag is het machinepark en de stal bezocht en om 15:30 hebben we afgerond. We kijken terug op een erg succesvolle excursie dier als erg interessant, leuk, boeiend en leerzaam is ervaren. We konden technisch in details treden en er was ruimte voor uitwisseling van ideeën en visies.. Bedankt Peter en familie voor de hartelijke ontvangst.
Namens de groep. Groeten en bedankt, René Jochems
__________________________________________________________________________
Donderdag 7 juli 2022: Regiobijeenkomst Regeneratieve Landbouw
Inleiding
Op donderdag 7 juli 2022 zijn we vanuit het onderzoek Regeneratieve Landbouw met leden van het projectteam en de Community of Practice (CoP) op bedrijfsbezoek geweest bij Peter. Na ontvangst zijn we begonnen met een rondleiding over het bedrijf, waarbij de bedrijfsfilosofie duidelijk aan bod kwam en we de uitwerking daarvan in de gebouwen en het land met eigen ogen konden zien (inclusief bijzondere wilde planten en een ree op het land van Peter). Vervolgens hebben we bedrijfs-, economische en bodemdata in een interactieve setting met de boer, de overige aanwezigen en de onderzoekers besproken. De uitleg van Michiel van 't Zand had daarbij een duidelijke meerwaarde. Tenslotte hebben we nagedacht hoe een toekomstig netwerk (CoP) er uit zou kunnen zien qua structuur en thema's. Dat gaf ook een leuk inkijkje hoe de aanwezigen dachten over verspreiding van kennis en inzichten. Als projectteam kijken we met een goed gevoel terug op het bedrijfsbezoek. De rondleiding was voor ons zeer waardevol om een kijkje in de 'keuken' te krijgen en om de data nog beter met de praktijk te kunnen verbinden. Er was veel interesse voor de eerste wetenschappelijke inzichten op basis van de
gemeten data en vooral ook wat dit voor de praktijk betekent. De discussies waren levendig en het voelde zeer waardevol hier waar relevant aanvullende wetenschappelijke inzichten bij te kunnen geven. Juist hier lag de nadruk waar deze moest liggen: op de meerwaarde voor de praktijk. Ook voor de verdere verwerking en interpretatie van de data is het zeer nuttig om in een vroeg stadium hierover in gesprek te gaan. We zien interessante toekomstige ontwikkelingen en we zien een grote meerwaarde om bij vervolgprojecten vanaf het begin bij de opzet betrokken te zijn. Dit stelt ons beter in staat om kritisch mee te denken en de verzamelde data meer duiding te geven en waar nodig ook voor het verzamelen van de meetgegevens bijsturing te kunnen verlenen. Het is duidelijk dat feedback geven aan de landgebruikers in de vorm van workshops en/of rapportages essentieel is. In dit soort onderzoek mag de 'so what' niet ontbreken. Enerzijds om middels betrokkenheid van de boeren toekomstig onderzoek op hun percelen mogelijk te maken, maar anderzijds ook omdat zij diegene zijn die de uitkomsten in de praktijk moeten brengen. Het is belangrijk om dit ook in de toekomst als integraal deel van het project te beschouwen, waar voldoende tijd en ruimte voor wordt vrijgemaakt. Voor een hoge betrokkenheid vanuit de landgebruikers kan bijvoorbeeld ook nagedacht worden over het seizoen/tijdstip waarop er feedback wordt gegeven
Inhoudelijk: Bodemdata
De graslanden zijn rijk aan nutriënten en bodemleven. De boswal laat wel bijvoorbeeld lagere fosfor-metingen zien, maar de meting organisch materiaal is het hoogst. Dit benadrukt dat het
meetmoment, de historie en de locatie van de boswal in het landschap een zeer groot effect heeft. Er is een grote diversiteit aan graslanden waarin alle soorten wormen (de epigeïsche / oppervlakte-wormen, de bodem-eters / endogeïsche wormen en de anecische / diep gravende wormen) zijn aangetroffen.
Economisch
In de bijeenkomst zijn de economische resultaten van het bedrijf van Peter besproken. Hiervoor is gebruik gemaakt van gegevens zoals die in het onderzoek 'Onder de streep' zijn verzameld. In
vergelijking met de referentiegroep laten de resultaten zien dat Peter weliswaar een wat lagere
omzet op zijn bedrijf haalt door een lagere melkproductie, maar dat dit meer dan gecompenseerd wordt door de lagere variabele kosten (o.a. geen kunstmest en lagere kosten voor aangekocht voer). Dit betekent dat er onder de streep uiteindelijk meer overblijft. Twee aspecten zijn hierbij zeker van belang. Omdat er biologisch wordt geproduceerd is de melkprijs hoger. In 2020 was dit verschil bijna € 9 per 100 kg melk, dat is betekent voor het hele bedrijf een verschil van zo'n € 50.000. Consequentie is overigens ook dat er duurder voer moet worden gekocht. Daarnaast liggen de grondkosten lager. Er is een behoorlijk areaal natuurland in gebruik en daarvoor gelden lagere kosten. Peter gaf aan dat de belangrijkste zoektocht het op peil houden van de productiviteit van zowel het grasland als zijn koeien is. Maximaal/optimaal voer produceren met kruidenrijk grasland op de huiskavel en dat omzetten in melk is het vertrekpunt. Om de melkproductie per koe voldoende op peil te houden wordt dit aangevuld met wat krachtvoer. Deze productiviteit is nodig om aan de financiële verplichtingen te kunnen voldoen. Andere (grote) financiële uitdagingen waren bij Peter op dit moment niet in beeld.
__________________________________________________________________________
Donderdag 9 juni 2022: Squarewise in samenwerking met BoerenNatuur - Veldbijeenkomst over kruidenrijk grasland
Meer winst met meer kruiden, Peter Oosterhof lukt het
Op donderdag 9 juni 2022 organiseerde Squarewise in samenwerking met BoerenNatuur een veldbijeenkomst over kruidenrijk grasland op het melkveebedrijf van Peter Oosterhof in Foxwolde. Deze bijeenkomst was onderdeel van de kenniscirkel Kruidenrijk Grasland om kennisuitwisseling tussen boeren en tussen boeren en agrarische collectieven te stimuleren. Oosterhof gooide in 2015 het roer om en boert nu met meer kruiden, minder melk en toch meer winst.
Deze bijeenkomst was onderdeel van het EU LIFE-IP project All4Biodiversity en het leertraject Kruidenrijk Grasland. Dit leertraject is een samenwerking met Caring Farmers, Vlechtwerk (Kristianne van der Put), WUR (Rob Geerts) en Takens Kringlooplandbouw Advies (Peter Takens).
Biologische melkveehouder Peter Oosterhof nam ons mee naar zijn kruidenrijke graslandpercelen en vertelde over zijn transitie van een gangbaar naar een regeneratief, natuurinclusief, biologisch bedrijf en zijn ervaringen met het ontwikkelen van productief kruidenrijk grasland. Sinds 2015 heeft Oosterhof het roer 180 graden omgegooid. "In 2015 had ik net geïnvesteerd in een grote stal en was ik nog in de veronderstelling dat ik 150 koeien moest melken". Met hulp van Peter Takens begon hij te experimenteren met het inzaaien van een saladebuffet. Door een studiegroep, begeleid door Peter Takens, en een bezoek aan het boerenbedrijf van Sierd Deinum in Sondel begon zijn beeld van hoe je het beste kan boeren te wankelen. Sindsdien heeft Oosterhof stappen durven zetten om het allemaal anders te doen.
In 2018 is Oosterhof officieel omgeschakeld. Zonder kunstmest, zo min mogelijk krachtvoer en zoveel mogelijk beweiding in kruidenrijke graslandpercelen probeert Oosterhof kostenbesparend en milieuversterkend te boeren. "Ik wil laten zien dat dit systeem geen afbreuk doet aan het milieu maar juist het milieu versterkt. Natuurbeheer wat geld oplevert in plaats van geld kost." Op dit moment melkt hij 115 koeien, waarvan 90% voorjaarsafkalvend. Met een huiskavel van 55 ha heeft Oosterhof een uitstekende uitgangssituatie om volop te beweiden. Daarnaast heeft hij nog 5 ha productief grasland elders en 30 ha extensief grasland met een beheervergoeding of gepacht van Het Drentse Landschap. Dit jaar zijn daar nog 8 ha productief grasland van Cosun Beet Company (voorheen de Suiker Unie) bijgekomen. Zijn koeien geven jaarlijks 6300-6500 liter melk (in plaats van 9000 liter in 2015) met een krachtoergift van 14kg per 100kg melk. Oosterhof: "Vroeger lag ik wakker van een BSK onder de 40. Nu slaap ik met een BSK van 30 nog rustig. Eigenlijk heb ik nog nooit zo slecht gemolken, maar nog nooit zoveel verdiend."
Op weg naar een betere bodem
Oosterhof boert op een bijzonder stukje Nederland. Op zijn huiskavel en soms binnen één perceel kun je drie grondsoorten aantreffen: zand, klei en veen. Vóór 2015 zat Oosterhof in het vroege voorjaar nog wel eens vast met de sleepslang. Waterplassen op het land werden alsmaar groter door verergerde bodemverdichting. Inmiddels kan Oosterhof al vanaf februari beginnen met beweiding zonder enige problemen. Kortom, de draagkracht van de bodem is verbeterd in de afgelopen jaren, waarschijnlijk door een combinatie van minder berijding (door minder maaien en minder bemesten), betere doorworteling van kruiden en grassen, en toegenomen activiteit van pendelaars. Langzaam maar zeker ziet Oosterhof dat de plaatjesstructuur van de bodem verdwijnt en de grond kruimeliger wordt. Uit een onderzoek van Louis Bolk instituut op zijn bedrijf blijkt dat het organische stofgehalte met name in de diepere bodemlagen is toegenomen. Dat zorgt niet alleen voor een gezondere bodem, maar hierdoor wordt er ook meer CO2 opgeslagen.
Fokken naar een robuuste koe
Door in te kruisen met Jersey, MRIJ, Fleckvieh, Blaarkop en Fries-Hollands is Oosterhof op zoek naar de koe die het beste past in zijn systeem. Het is lastig om te sturen op fokwaarden, omdat die zijn gebaseerd op een totaal andere systeem. Daarentegen maakt hij veel gebruik van goede stieren uit enkel grasgevoerde veestapels. Oosterhof gaat voor de iets grotere rondere koe.
Stripgrazen
Oosterhof weidt de koeien 300 dagen per jaar, waarvan 200 dagen dag en nacht. Hij maakt gebruik van stripgrazen om de grasopbrengst zo hoog mogelijk te houden. Op dit moment experimenteert hij met voormaaien met een maaibalk om zo meer groeitrappen te maken. De maaibalk knipt het lange gras op 12cm af en de koeien grazen het nog ietsje verder terug. Oosterhof: "Je moet het niet te kort afknippen, want dat is nadelig voor de hergroei". Tijdens deze periode is de juiste grashoogte zijn grootste dilemma: kies je voor kort, eiwitrijk gras, goed voor de melkproductie of voor langer gras voor een hogere grasopbrengst en om de kruiden te behouden?
Extensief kruidenrijk grasland
Naast het productief kruidenrijk grasland pacht Oosterhof extensief kruidenrijk grasland van Het Drentse Landschap. Deze percelen mogen niet worden bemest. Het beheer bestaat uit maaien (in de late zomer) en hooien. Van het gras worden kleine pakjes gemaakt. Oosterhof kan het hooi goed gebruiken om zijn strohokken mee te vullen. "En dan ben ik verbaasd over wat de koeien daar nog van opeten".
Productief kruidenrijk grasland
Toen Oosterhof stopte met het strooien van kunstmest op zijn Engels raaigraspercelen stokte de opbrengst bij 6 ton droge stof. Met doorzaaien van productief kruidenrijke mengsels heeft hij geprobeerd om het perceel diverser te maken en de productie op te krikken. In de afgelopen jaren is er telkens een nieuw perceel aan de beurt gekomen. Inmiddels heeft hij veel ervaring opgedaan met inzaaien en doorzaaien van verschillende kruidenmengels op verschillende tijdstippen. "Nu kies ik vaak voor de harde aanpak: frees eroverheen, inzaaien levert direct effect." Oosterhof ploegt de bodem niet, om de bodemstructuur zo veel mogelijk te bewaren. Sinds 2015 heeft hij nog geen kruidenrijke percelen opnieuw moeten inzaaien. Maar Oosterhof geeft toe: "Ook ik ben er nog niet. Wij zijn nog meer aan het leren over kruidenrijk grasland en onkruidbeheersing van bijvoorbeeld ridderzuring. Hier gaat het ook niet altijd goed en zijn er dingen waar we aan kunnen werken."
__________________________________________________________________________
Donderdag 28 april 2022 : Collectief Groningen-West - Bodem en teelt Zand
Peter was intensief melkveehouder maar gooide de laatste jaren het roer écht om. Je mag zijn biologische melkveebedrijf een kringloopbedrijf noemen. Met voorjaarskalvende koeien, maximaal weiden en veel kruiden in het land. Is dit toekomstgericht boeren? Werkt het alleen als systeem of kun je er elementen uitpikken?
Peter steekt na de soep en broodjes van wal. Als melkveehouder was hij gericht op groei en meer productie. Na twee uitbreidingen in 2007 en 2012 staat er een stal en melkstal voor 150 melkkoeien. Op dit moment worden er 110 gemolken. Dit op ca. 55 ha eigen land en ca. 30 ha natuurland.
"Een aantal jaren terug realiseerde ik me dat ik wel steeds meer werk kreeg maar niet meer ging verdienen. Ik wilde bovendien wel wat meer tijd voor mijn gezin." Onder andere Peter Takens spiegelde hem. Een belangrijke vraag: "Hoeveel invloed heeft de industrie op wat jij doet als boer?". Hou je onder aan de streep zelf heel veel over aan de hoogproductieve bedrijfsvoering, of een ander?
Na een rondje stal, kalfjes en jongvee gaan we al snel het land in voor een uitgebreide kijk op het graslandmanagement. Het beweidingssysteem is heel consequent. Draadje voor en draadje achter en in korte tijd opvreten wat er staat. Kropaar en Westerwolds zijn nodig om voldoende droge stof te halen op deze grond en zo lukt het om deze 'door de koe te krijgen en er melk van te maken'. Op dit moment 8200 l in drie dagen. Veel klavers en kruiden zijn gewenst maar de kunst is deze te behouden. Eigenlijk kun je stellen dat eens in de zoveel jaar gewoon onderhoud nodig is. De variatie tussen percelen (jong - oud - grondsoort) is enorm. Rekenend met 15 kg DS opname bij dag en nacht weiden produceert het bio grasland hier bij ca 200 weidedagen 12 á 13 ton DS. Iets wat wij er met een gangbare landbouwbril niet aan hadden afgezien misschien.
Terug op het erf bekijken we de zelfontwikkelde wildredder die voor de 3,6 m maaibalk (verstelbaar op 7, 10 en 12 cm maaihoogte) komt. "Het moet groen blijven als je hebt gemaaid anders ben je fotosynthese/zonuren kwijt". Ook een hark die zonder schudden luchtige zwaden maakt en enkele zaaibed/zaaicombinaties komen voorbij. Net als de nieuwe krone pakkenpers en mesttank met zwenkarm voor bovengronds mest uitrijden.
Tot besluit een kop koffie met nog volop vragen en discussie. Over bodem, gips, Ca en Mg. De best passende koe. De kostenvoordelen en de extra risico's en werk. Of Peter nu ook echt meer tijd heeft voor zijn gezin...? "Dat wisselt wat, maar in ieder geval wel veel meer plezier met elkaar. Op papier boeren we technisch slecht maar onder aan de streep hebben we het goed." "Het grootste ding zit hem hier niet in het biologisch. Gangbaar, bio, ieder moet doen wat bij hem past. Maar in het tot waarde brengen van vers gras kun je een antwoord geven op de vraagstukken CO2/fossiele energie, stikstof, fosfaat, landschap en biodiversiteit."
Een goede wisselwerking tussen boeren onder elkaar en genoeg dingen om de gedachten nog eens over te laten gaan.
________________________________________________________________________
Donderdag 20 & vrijdag 21 april 2023: Tweedaagse Koeien & Kansen
Koeien & Kansen-deelnemers op bezoek bij biologische collega
Eén keer per jaar komen de deelnemers van Koeien & Kansen samen voor een intensieve tweedaagse, waarin het uitwisselen van kennis en resultaten vanuit de praktijk en het onderzoek centraal staan. Dit jaar zijn we gestart met een bezoek aan het biologische melkveebedrijf van Peter Oosterhof.
Het land in met Peter Oosterhof
Peter Oosterhof, is sinds 2022 deelnemer aan het project Koeien & Kansen. In het Drentse Foxwolde heeft hij samen met Marieke een biologisch melkveebedrijf. Met passie en vol trots vertelt hij over zijn bedrijfs- voering en leidt hij zijn gangbare collega melkveehouders rond op zijn bedrijf. Gewapend met schep gaat hij het veld in en maken de deelnemers een rondje op zijn huiskavel van 55 hectare. "Vanaf 16 februari lopen onze koeien buiten'', merkt Peter op. Ondanks het natte voorjaar lukt het Peter om de 110 koeien in de wei te houden. ''Gras is die basis onder ons rantsoen. Deze vul ik slechts aan met 1200 kilogram krachtvoer. We doen het gewoon allemaal net iets anders. In 2018 ben ik overgeschakeld naar biologisch. Dit is een goede keuze geweest. Binnen mijn bedrijfsvoering streef ik er naar om zo min mogelijk of geen gebruik te maken van input van buitenaf.'' Zo gebruikt hij geen kunstmest en gewasbeschermingsmiddelen meer. ''Ik heb meer en meer leren vertrouwen op de natuurlijke processen binnen mijn bedrijfsvoering.''
In de praktijk
Peter kuiert met de groep over zijn percelen. Op elk perceel steekt hij de schop in de grond en toont hij het aantal wormen en laat hij de verschillen in beworteling zien tussen de verschillende grassen en kruiden. Ondanks het natte voorjaar valt het op de meeste percelen mee wat betreft vertrapping. De collega melkveehouders kijken met verbazing hoe de percelen met een veelheid aan kruidenrijke grasbestanden er bij liggen en hoe hij zoveel gras in zijn koeien krijgt. ''We hebben voorjaarskalvende veestapel, dat betekent in principe dat de meeste kalveren in maart worden geboren. Daarna gaan de koeien dag en nacht de wei in, zo'n 200 dagen op jaarbasis. Nog eens 100 dagen gaan de dieren alleen overdag naar buiten en krijgen ze wat ruwvoer bijgevoerd in de stal naast het krachtvoer.'' De veestapel is erg gemêleerd. Er zijn verschillende rassen de revue gepasseerd, maar nu gebruiken we vooral stieren van biologisch collega's die met het zelfde systeem werken. ''Over vijf jaar hoop ik een koe te hebben die zoveel mogelijk gras om kan zetten in melk, waardoor ik geen of nauwelijks krachtvoer meer hoef aan te voeren. Ik hoop dat we in de toekomst een koe kunnen fokken die door veredeling en selectie optimaal past in ons bedrijfssysteem.''
Bodemkwaliteit en biodiversiteitBodemkwaliteit en biodiversiteit
Telkens weer keert Peter terug naar de bodem. Dat is volgens hem de basis. Zonder kunstmest doet hij er alles aan om voldoende opbrengst te krijgen. Hij zet in op productief kruidenrijk grasland. ''Kruidenrijk grasland behouden is niet eenvoudig,'' merkt hij op. De afgelopen jaren hij veel geleerd over het in stand houden en inzaaien van deze mengsels. Zo maakt hij gebruikt van een door zijn broer zelfontworpen machine. Zelf noemt hij het de intensieve doorzaaimethode. Met een mulch wordt grond losgemaakt en worden de zaaien vervolgens gezaaid. Daarna moet je er nog wel een paar keer met een rol overheen om de grond weer aan te drukken om de zaden contact te laten maken met de ondergrond. ''Deze methode werkt perfect voor ons. Op en aantal percelen na, doen de kruidenrijke graspercelen het goed. ''Ik zie toenemende grasopbrengsten, meer biodiversiteit en natuurlijk een toenemende bodemkwaliteit.''
Kennis en ervaring uitwisselen
Naast het bedrijfsbezoek en discussie met Peter Oosterhof en zijn adviseur Peter Takens gaven verschillende onderzoekers van WUR een presentatie. Zo vertelde Rob Geerts, onderzoeker bij Wageningen Plant Research, wat over biodiversiteit. Biodiversiteit is een van thema's waar de Koeien & Kansen deelnemers al een aantal jaren aan werken. Rob besteedde daarnaast aandacht aan de kansen en mogelijkheden ten aanzien van verdienmodellen met biodiversiteit. Jos Verstraten, voorzitter van de stuurgroep van Koeien & Kansen, bestuurder van de landelijke vakgroep melkveehouderij, was ook aanwezig. Hij gaf de stand van zaken ten aanzien van het landbouwakkoord, ging in op de afschaffing van derogatie, convenant dierwaardige veehouderij, toekomstperspectief en meer. Er was ruimte om met hem in discussie te gaan en vragen te stellen. Vooral de afschaffing van de derogatie viel zwaar bij deze groep ondernemers. Dat bleek ook uit de presentatie van een drietal deelnemers. Zij hadden uitgerekend wat het hen ging kosten en wat het zou betekenen voor de bedrijfsvoering. De extra kosten kwamen uit tussen de 25.000 en 40.000 euro voor extra mestafzet en aankoop van eventuele kunstmest. Dit thema riep de nodige discussie op met elkaar, maar ook met de onderzoekers. "Dit maakt zo'n tweedaagse extra waardevol'', merkt Michel de Haan van Wageningen University & Research op. Hij is projecteider van Koeien & Kansen. "De wisselwerking tussen onderzoek en praktijk binnen dit project maakt het voor zowel de deelnemende veehouders als voor de onderzoekers extra interessant. We blijven samen werken aan onderzoeksvragen die er toe doen en bijdragen aan actuele vraagstukken, zoals dit jaar nog de BES. We proberen de vraagstukken zoveel mogelijk integraal te benaderen,' zegt De Haan. Het belangrijkste doel van zo'n tweedaagse is, naast gezelligheid, natuurlijk leren van elkaar. In een informele setting kennis en ervaringen uitwisselen in deze onzekere tijd is volgens mij erg belangrijk.''
Resultaten KringloopWijzer vast onderdeel
Een vast programma onderdeel van de tweedaagse is natuurlijk onderzoeker Gerjan Hilhorst. Hij deelt ieder jaar weer de resultaten van de Koeien & Kansen bedrijven, die ook via de KringloopWijzer in beeld komen. Ook dit jaar weer lichtte hij de resultaten over 2022 toe. Deze resultaten van 2022 het zullen de komende tijd via de website van Koeien & Kansen worden gepresenteerd. De tweedaagse werd afgesloten met een presentatie van Koos Verloop. Hij lichtte het project Bemest op z'n Best https://www.koeienenkansen.nl/nl/bemestopznbest.htm toe.
_______________________________________________________________________________
Vrijdag 28 oktober 2022: Bedrijfsbezoek Terra MBO Groningen
Vandaag bezoek gehad met studenten van Terra Groningen. Bedrijfsronde gedaan en het de heer Oosterhof heeft hierbij zijn manier van boeren aan ons verteld. De leerpunten hierbij waren o.a. de functie van kruiden in het land, de grote hoeveelheid wormen in de grond, aan de hand van een goede bacteriecultuur in biest krijgen kalveren voeren en koeien beoordelen. Ook wat stikstof is en hoe stikstof uitstoot uit een koe gereduceerd kan worden is aan de orde geweest.
Onderstaande afbeelding geeft weer hoe met weinig imput van buitenaf toch een leuke en rendabele manier van boeren kan worden bewerkstelligd. Dit aangezien hier een maaibalk op de foto staat. Deze machine vraag weinig vermogen. Daarnaast is het 'maar' 1 maaibalk. Doordat de koeien bij Oosterhof zoveel weiden hoeft er minder gemaaid te worden dan bij jaarrond opstallen of maximaal 120 dagen weiden. Dit zorgt voor minder imput van buiten af (bijv. brandstof maar ook arbeid van buitenaf).
_______________________________________________________________________________
Vrijdag 8 juli 2022: Excursie Weide & Water bij Peter Oosterhof
Op vrijdag 8 juli organiseerde Collectief Groningen West voor het project Weide en Water een
bedrijfsbezoek bij Peter Oosterhof in Foxwolde. Oosterhof is een paar jaar geleden omgeschakeld
van gangbaar naar biologisch boeren. Hij nam ons mee door zijn percelen om te laten zien wat voor
effect "extensief boeren" heeft op de bodem.
Met een opkomst van 25 personen was de middag goed bezocht. We begonnen in de stal met een introductie over het bedrijf. Oosterhof had een regulier melkveebedrijf, maar na een bezoek aan het bedrijf van een collega begon zijn beeld over de melkveehouderij te verschuiven. Deze collega-boer liet in de praktijk zien dat je met een extensievere bedrijfsvoering ook goed kan boeren, met minder input zoals kunstmest en krachtvoer. Dit sprak Oosterhof wel aan.
Na de introductie gingen we het land in. Oosterhof stond bij elk perceel even stil om te vertellen over de keuzes die hij gemaakt heeft en waar hij tegenaan loopt. Peter streeft naar een zo divers mogelijk graslandperceel met veel weidegang en weinig externe input. Kruiden voeren de boventoon. "Biodiversiteit zorgt voor balans in bodem en gewas." Sinds Oosterhof het roer heeft omgegooid verandert de bodem zichtbaar. De draagkracht van de bodem is verbeterd, er zijn meer wormen te vinden en de structuur wordt kruimeliger. Op de huiskavel kom je verschillende grondsoorten tegen: zand, klei en veen. Geen plek is hetzelfde. Dit laat goed zien wat het effect van de omschakeling op de verschillende grondsoorten is.
Doormiddel van oppervlakkige grondbewerking probeert Oosterhof zijn percelen diverser te maken maar ook om de productie erin te houden. Hij maakt hierbij gebruik van een zogeheten mulchmachine. Al het landwerk gebeurt in eigen beheer. Dit heeft als voordeel dat je niet in een keer grote oppervlaktes hoeft te maaien en of in te zaaien. "Het maakt je flexibel". Je kan makkelijker inspelen op de omstandigheden zoals het weer. Als beste zaaimoment noemt Peter de zomerperiode. Teruggekomen op het erf brengen we een bezoek aan het machinepark, deze is best uitgebreid. "Mijn broer houdt van sleutelen, anders had dat ook niet gekund." Afsluitend was er de gelegenheid om na te praten onder het genot van een hapje en een drankje.
_______________________________________________________________________________
Dinsdag 31 mei 2022: Clusius College Alkmaar - Agrarisch natuurbeheer
Studenten van het Clusius College kwamen langs. Zij volgen de module Agrarisch Natuurbeheer.
Het was een leerzame middag met gedreven studenten en kritische vragen!
_______________________________________________________________________________
Dinsdag 29 maart 2022 - Jaap van Bruchem dag
De Hoeksteen - Swifterbant
Peter Oosterhof Noord Drenthe
Tot 2015 ging alles goed bij hem, hij had ene nieuwe stal. Op een gegeven moment kwam Peter Takens en verteld e hem een ander verhaal. Hij ging ook naar andere boeren, zoals Sierd Deinum. Normaal ga je als boer naar een andere boer bij een open dag of bij de opening van een nieuwe stal, waar dan standjes staan van bedrijven die aan de stal hebben verdiend en stralen. Bij Deinum straalde de boer. Hij vertelde wat hij verdiende. Peter wist zeker dat Sierd niet knettergek was. Peter is toen in 2019 naar bio omgeschakeld, en naar strip begrazing en kruidenrijk gras. Duurzaam boeren kan als er iets aan verdiend wordt. Het gaat om het vertrouwen van de natuur en het loslaten van de kennis van de erfbetreders. Net eer de hoogproductieve koe. Als Peter nu loopt te dokteren dan zijn het die, hoogproductieve koeien. Dat gaat tenslotte om koeien uit het buitenland, gekruist me stieren uit het buitenland die in andere omstandigheden floreren. Hij kwam bij melkveehouder Sietze Gerritsma, die had het bete voer gekocht. Maar ook veel liet hij staan. Er was een bonte keuze aan vee. Op zijn terrein heb je klein, zand en veen op 1 persceel binnen 1 hectare. Cichorie is best snel weg en daarom krijgt het zaad geen kans om terug te groeien. Kropaar wel. Hij heeft ook een ronde balen pers gekocht, die kost 1 liter diesel per hectare. Zonder kruiden in grasland gaat de productie omlaag. Hij heeft ook een mulch-machine. Engels raaigras zonder bemesting doet het amper. René Jochems zei "de bodem is vergevingsgezind". Bij goed gebruik gaat de grond weer werken als een spons. De plas op het weiland wordt niet meer groter maar kleiner. Er is een biodivers bodemleven. Als een koe melkziekte heeft, moet dat dan per sé worden opgelost? Of kun je de keuze maken dat deze koe er niet meer bij hoorde. De beste knechten zijn de wormen. Jeroen Onrust vond dat het erg veel en zeer diverse wormen had in de bodem. De koeien krijgen in de winter ene eiwitarm rantsoen. Hij ontwormt niet. Het reinigingsmiddel van de melktank gaat niet in de mestput. Etc etc. Daardoor krijg je mooie wormen. Ook zijn er weer orchideeën in het land terug, ook een dassenburcht. Het hoofdvoedsel van de das in=s de pendelaar. Hoe kom je zo ver? Dat his het netwerk en info delen. Emissies beginnen aan de voorkant! De jeugd moet erbij! Peter doet mee met veel onderzoeksprojecten en samenwerkingsverbanden.
En meer....
2022
13 mei: Excursie frieze boeren van studeigroep Living Lap olv. Jehannes Fopma
18 mei: Nationale bodemtop in Baarn. Workshop voor Louis Bolk over project slim landgebruik
19 mei: Excursie scholieren Terra Next olv. Tjerk Kaastra
27 juni: Excursie boeren en boswachters. Project op schokland van CO2L farming.
4 juli: Excursie frieze boeren CO2L farming olv. Johannes Bakker
5 juli: Oostermoerfeest 2022 - Eext, Anderen en Eexterzandvoort: Oostermoerseminar 'Voor burger en boer'
7 juli: Excursie regeneratieve landbouw TiFN olv. Manon Veldhoven
22 augustus: Rondleiding delegatie Provincie
11 oktober: Presentatie bezoekerscentrum Natuurmonumenten Dwingeloo
27 oktober: Excursie voor COMO boeren
10 november: Lezing voor LTO Beijerland
17 november: Excursie voor Zone College Hardenberg
30 november: Excursie voor jonge boeren van Wij.land
6 december: Excursie voor AOC Terra Groningen
12 december: Excursie voor medewerkers van Natuurmonumenten
14 december: Presentatie in Mantinge voor Agrarisch Natuurbeheer
2023
4 februari: Zaal toespreken voor het Groen Boeren Plan bij de Universiteit van Utrecht
8 februari: Workshop verzorgen bij de Bodemtop in Apeldoorn
14 februari: Inleiding doen voor Aeres Hogeschool in Dronten
22 februari: Spreken voor een nieuwe groep deelnemers Kostenbaten analyse van Living Lab Fryslân
28 maart: Excursie Terra MBO
30 maart: Excursie adviseurs en klanten van Agrifirm
5 april: Meewerk ochtend Pratical Skills- jeugd en praktijk
20 april: 'S ochtends bedrijfsbezoek en 's middags presentatie voor deelnemers Koeien & Kansen
26 april: Excursie studiegroep Living Lab Fryslân, met medewerking van Ruud Hendriks
19 mei: Opnames OogTV - Groeten uit Groeningen
23 mei: Excursie studiegroep Living Lab Fryslân
31 mei: Opnames filmpje BoerenNatuur
8 juni: Excursie WUR - in kader van verdienmodel natuurinclusieve landbouw
9 juni: Excursie Terra MBO
29 juni: Presentatie Landelijke bodemteamdag LTO in Swifterband
4 juli: Excursie Clusius College Alkmaar - Wij.land
6 juli: Workshop bij Netwerk Groeningen in het kader van de voedseltransitie in Norg
10 juli: Opnames ROEG! RTV Drenthe
15 juli: Natuurschoon Nietap op bezoek
8 aug: Excursie voor Friese boeren